CKM

U ovom tekstu govorimo o istoriji, nastanku i lepoti prepoznatljivih srpskih građevina koje govore o našoj istoriji, kulturi i tehnološko – građevinskim dostignućima. Izgradnja i obnova su uvek u toku – u svako doba se oko nekog važnog srpskog zdanja uzdižu čelične konstrukcije, a radnici obnavljaju građevine spolja i iznutra.

U redu onih koje već dugo čine srpske pejzaže prepoznatljivim, ističu se ove četiri veličanstvene građevine, nadaleko poznate u svetu i kod nas.

Avalski toranj

Avalski toranj nalazi se kraj Beograda, na planini Avali.       

Njegova prvobitna verzija srušena je u NATO bombardovanju 1999. godine, ali 2006. godine započeta je izgradnja novog, koji je za oko dva metra nadmašio visinu starog tornja.

Prvi toranj izgrađen je još 1965. godine i bio je jedini toranj na svetu sa jednakostraničnim trouglom u preseku – tako su ga projektovali Milan Krstić, Slobodan Janjić i Uglješa Bogunović, da simboliše srpski tronožac. Antena tornja bila je visoka 60 metara i teška oko 25 tona; na vrh su je montirali radnici fabrike „Goša” iz Smederevski Palanke.

Do rušenja Svetskog trgovinskog centra 2001. godine, ovo je bio najviši objekat na svetu srušen na taj način.

Jedan od zaštitnih znakova Beograda obnovljen je više iz emotivnih nego praktičnih razloga. Gradnja je trajala do 2009. godine, kada se na mestu starog uzdigao novi, veličanstveni toranj visine 204,57 metara. U njemu su dva lifta i restoran sa vidikovcem na 122 metara visine.

Hram Svetog Save

Hram Svetog Save je najveći srpski pravoslavni hram i najveći pravoslavni hram na celom Balkanu. On je jedno od glavnih obeležja srpske prestonice, sastavni deo prepoznatljive siluete Beograda.

Podignut je na Vračaru, na mestu gde je Sinan paša spalio mošti osnivača Srpske pravoslavne crkve Svetog Save, u pokušaju da uništi srpski duh i veru pod okupacijom. Međutim, to je u narodu imalo obrnut efekat, a Spaljivanje moštiju Svetog Save slavi se kao praznik 27. aprila.

Hram je izgrađen u srpsko – vizantijskom stilu, blistavo bele spoljašnjosti od mermera i granita, a može da primi 10.000 vernika. Visok je 82 metra sa sve veličanstvenim pozlaćenim krstom na vrhu, i vidljiv sa svih prilaza gradu. Unutrašnja dekoracija i uređenje mu tek predstoje, a lep park sa fontanom i klupama ispred hrama mesto je okupljanja mladih, starih, porodica sa decom i drugih žitelja Beograda i onih koji su samo u prolazu.

Petrovaradinska tvrđava

Petrovaradinska tvrđava nalazi se u podnožju Fruške Gore na kamenoj steni u Novom Sadu, na mestu gde se prve ljudske naseobine nalaze još od 19.000 godina pre nove ere. Ovde su pronađeni bedemi koji svedoče o postojanju utvrđenog naselja iz mlađeg bronzanog doba.

Temelje današnje tvrđave postavio je austrijski princ Kroj krajem 17. veka, a izgradnja je trajala čak 88 godina. Tvrđavu je projektovao francuski arhitekta Sebastijan Voban, a nadimak „Gibraltar na Dunavu” stekla je zahvaljujući tome što je bila neosvojiva.

Zaštitni znak tvrđave je Toranj sa satom, poseban po tome što velika kazaljka pokazuje sate a mala minute – kako bi lađari koji dolaze izdaleka mogli bolje da vide koliko je sati. Mehanizam se svakodnevno navija ručno i zvoni pune sate.

Isključivo vojnu namenu imala je sve do 1948. godine, a pod zaštitom države nalazi se od 1951. godine. Danas je ovo nezaobilazna turistička destinacija – pored poznatog EXIT festivala, ovde se nalaze i Muzej i Arhiv Novog Sada, hoteli, restorani, galerije, ateljei, planetarijum, opstervatorija i drugi interesantni sadržaji.

Ćele – kula

Ovo izuzetno zdanje koje i danas budi jezu nalazi se na nekoliko kilometara od centra Niša, i predstavlja jedinstveni spomenik iz Prvog srpskog ustanka.

U znak odmazde za Prvi srpski ustanak i ogromne gubitke koje su Osmanlije pretrpele u bici na Čegru, Huršid paša je naredio da se na istočnoj strani Niša podigne kula sa uzidanim lobanjama poginulih vojnika. Smatra se da ih je originalno bilo 952, a srpsko stanovništvo je uprkos strogim zabranama u toku izgradnje krišom skidalo lobanje da ih sahrani u okolnim grobljima.

Pisanih izvora o kuli gotovo i nema, pa su svi podaci dobijeni od putopisaca koji su tokom 19. veka prolazili ovim putem.

Danas je Ćele – kula zaštićena kapelom koju je projektovao arhitekta Dimitrije Leko, i ima samo 58 lobanja. Posebno izdvojena na pijedestalu je lobanja vođe ustanka Stevana SInđelića.

Ako već niste, pođite u obilazak ovih značajnih srpskih objekata, a na svom putu ćete naići na još mnogo, mnogo njih!